1. ΣΚΟΠΟΣ & ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ
Το υλικό της ιστοσελίδας απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες 7 – 9 ετών, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από μεγαλύτερους μαθητές. Γενικός σκοπός της ιστοσελίδας και του ψηφιακού παιχνιδιού που περιλαμβάνει είναι η ανάδειξη των λιμνών Ευήνου, Κρεμαστών, Τριχωνίδας και Ζηρού και των παραλίμνιων περιοχών τους, καθώς και η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των παιδιών. Έμφαση δίνεται στην κατανόηση της σημασίας των λιμνών, της οικολογικής τους αξίας και των κινδύνων που αντιμετωπίζουν τα αντίστοιχα οικοσυστήματα λόγω ρύπανσης. Στόχος της ιστοσελίδας είναι η μετάδοση πληροφοριών και η απόκτηση γνώσεων ενεργά και αποτελεσματικά, αλλά και η διαμόρφωση και μεταβίβαση αξιών για την προστασία των υγροτόπων, οι οποίες τελικά θα οδηγήσουν σε νέες στάσεις ζωής τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας.
2. ΤΡΟΠΟΙ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ
Το υλικό περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης για τις λίμνες Ευήνου, Κρεμαστών, Τριχωνίδας και Ζηρού θα χρησιμοποιηθεί από την εκπαιδευτική κοινότητα των όμορων περιφερειακών ενοτήτων, δηλαδή εκπαιδευτικούς, μαθητές και μαθήτριες Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ μπορεί να αξιοποιηθεί και από γονείς παιδιών ανά την ελληνική επικράτεια για δραστηριότητες εκτός του σχολικού πλαισίου.
Η φύση του υλικού είναι τέτοια που επιτρέπει πολλαπλούς τρόπους ανάγνωσης και αξιοποίησής του από τον εκπαιδευτικό ανάλογα με (α) το που βρίσκεται (π.χ. εντός των περιοχών των λιμνών ή μακριά από αυτές), (β) την εμπειρία του και τις δυνατότητες της ομάδας του (π.χ. παιδιά που για πρώτη φορά επισκέπτονται τη λίμνη ή που για πρώτη φορά γίνονται κοινωνοί παιδαγωγικών δραστηριοτήτων σχετικών με τη φύση), (γ) τον διαθέσιμο χρόνο (π.χ. σύντομη σχολική επίσκεψη, ολιγόωρη ενασχόληση μέσα στην τάξη ή πολύμηνο πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο σχολείο) και (δ) την ειδικότητα του εκπαιδευτικού. Οι ίδιες δυνατότητες δίνονται και στο οικογενειακό πλαίσιο για τη βέλτιστη αξιοποίηση του υλικού της ιστοσελίδας.
3. ΙΔΕΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ
Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά κάποιες ιδέες χρήσης του υλικού της εκπαιδευτικής ιστοσελίδας, τις οποίες μπορεί ο/η εκπαιδευτικός να υλοποιήσει αυτούσιες μέσα στην τάξη ή από τις οποίες μπορεί να εμπνευστεί δημιουργώντας κατάλληλες λύσεις για την ομάδα του.
- Εισαγωγή στην ανακύκλωση/Game-based learning
Ενότητα αξιοποίησης: Παίξε & Μάθε
Το ψηφιακό παιχνίδι που αποτελεί μέρος του εκπαιδευτικού υλικού της ιστοσελίδας ανήκει στην κατηγορία των “σοβαρών παιχνιδιών” (serious games), τα οποία έχουν ως στόχο να εκπαιδεύσουν τους χρήστες πάνω σε ένα θέμα ή/και να τους βοηθήσουν να εξασκήσουν συγκεκριμένες δεξιότητες. Παράλληλα, είναι ένας πιο διασκεδαστικός και προσφιλής στα παιδιά τρόπος να μάθουν και να εκπαιδευτούν συγκριτικά με παραδοσιακές, διά ζώσης μεθόδους διδασκαλίας.
Μέσω του ψηφιακού παιχνιδιού της ιστοσελίδας οι μαθητές και οι μαθήτριες έρχονται σε επαφή με τις τέσσερις λίμνες, είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά τους, όπως το σχήμα και το μέγεθός τους και να εισαχθούν σε έννοιες, όπως η ανακύκλωση μέσω μιας δραστηριότητας που απαιτεί την ενεργό συμμετοχή τους. Το παιχνίδι μπορεί να παιχτεί είτε ατομικά μέσω tablet είτε ομαδικά στην τάξη μέσω του διαδραστικού πίνακα και να εισάγει τα παιδιά στον κόσμο των λιμνών. Ένα τέτοιου είδους παιχνίδι συνδυάζει την απόκτηση γνώσης με τη διασκέδαση και μεταμορφώνει τους μαθητές και τις μαθήτριες από παθητικούς δέκτες πληροφοριών σε ενεργούς συνδιαμορφωτές της γνώσης.
- Παιχνίδι ανακάλυψης με κάρτες/Game-based learning
Ενότητα αξιοποίησης: Ήξερες ότι
Οι κάρτες της συγκεκριμένης ενότητας αποτελούν ιδανικό τρόπο νοητής εξερεύνησης των λιμνών και αποκάλυψης των μυστικών τους. Αποτελούν ένα εργαλείο που υπάγεται στην κατηγορία του Game-based learning, μιας μεθόδου που εμπλέκει τους μαθητές εμπειρικά στη μαθησιακή διαδικασία δίνοντάς τους παράλληλα κίνητρο για περαιτέρω εμπλοκή. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην τάξη είτε με τη χρήση tablet είτε σε εκτυπωμένη μορφή εν είδη επιτραπέζιου παιχνιδιού.
Οι μαθητές κάθονται σε κύκλο. Κάθε παίκτης διαβάζει στον διπλανό του με τυχαία σειρά μία κάρτα από την ενότητα “Ήξερες ότι” κι εκείνος προσπαθεί να βρει σε ποια λίμνη αναφέρεται η συγκεκριμένη κάρτα. Αν μαντέψει σωστά, κρατά την κάρτα, στην περίπτωση που οι κάρτες έχουν εκτυπωθεί. Εάν το παιχνίδι πραγματοποιηθεί με τη χρήση tablet, συστήνεται να υπάρχει στον πίνακα της τάξης μία λίστα με τα ονόματα των μαθητών. Δίπλα από το όνομα του κάθε μαθητή ο/η εκπαιδευτικός σημειώνει πόσες κάρτες έχει μαντέψει σωστά. Η διαδικασία συνεχίζεται κυκλικά είτε τραβώντας κάρτες από την στοίβα είτε περνώντας το tablet από τον έναν μαθητή στον άλλον μέχρι αυτές να εξαντληθούν. Νικητής είναι εκείνος που έχει μαντέψει σωστά τις περισσότερες κάρτες. Στο τέλος είναι χρήσιμο να γίνει μια ανασύνθεση όλων των παρεχόμενων πληροφοριών για τις λίμνες υπό την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού, ώστε να υπάρξει ο απαραίτητος αναστοχασμός, αλλά και η αποτύπωση της εμπειρίας των παιδιών για τη διαδικασία της μάθησης μέσω του παιχνιδιού.
- Ψηφιακή περιήγηση στις λίμνες/Σχολιασμός φωτογραφιών
Ενότητα αξιοποίησης: Επισκέψου
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιούν την εικονική περιήγηση με τη χρήση φωτογραφίες 360° των 4 παραλίμνιων περιοχών για να οργανώσουν μια ψηφιακή “εξερεύνηση” με τους μαθητές τους στις τέσσερις λίμνες του έργου. Η χρήση και ο σχολιασμός φωτογραφιών αποτελούν ιδιαιτέρως χρήσιμο εργαλείο διδασκαλίας, καθώς οι φωτογραφίες ενεργοποιούν το ενδιαφέρον των μαθητών, κυρίως όταν απεικονίζουν με ενδιαφέροντα τρόπο ένα οικείο θέμα. Στην περίπτωση αυτή, ο μαθητής μπορεί να συνδέσει προηγούμενες εμπειρίες και γνώσεις με τη φωτογραφία. Ο εκπαιδευτικός χωρίζει τους μαθητές σε τέσσερις ομάδες αναθέτοντας σε κάθε ομάδα να διερευνήσει και αναλύσει την ψηφιακή περιήγηση μίας λίμνης μέσω tablet. Οι μαθητές ενθαρρύνονται να παρατηρήσουν το περιβάλλον γύρω από τη λίμνη, να σημειώσουν φυτά και δέντρα που αναγνωρίζουν, ενώ στο τέλος η κάθε ομάδα παρουσιάζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της λίμνης που έχει ερευνήσει-ανακαλύψει. Με την καθοδήγηση του/της εκπαιδευτικού οι μαθητές και μαθήτριες εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των τεσσάρων παραλίμνιων περιοχών και συζητούν γι’ αυτές.
- Παρουσίαση των λιμνών/Συζήτηση
Ενότητα αξιοποίησης: Ανακάλυψε
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη συζήτηση ως διδακτική τεχνική για την παρουσίαση βασικών στοιχείων των τεσσάρων λιμνών. Η συζήτηση αποβλέπει στην ανάπτυξη της ικανότητας των παιδιών ως προς την αντιμετώπιση προβλημάτων, καθώς και στη διατύπωση συμπερασμάτων ή εναλλακτικών λύσεων. Αναγκαία προϋπόθεση για την επιτυχία μιας συζήτησης είναι τα παιδιά να έχουν γνώσεις σχετικές με το αντικείμενο της συζήτησης.
Πιο συγκεκριμένα, μπορεί ο/η εκπαιδευτικός να χωρίσει τα παιδιά σε ολιγομελείς ομάδες, ώστε όλα να έχουν χώρο και χρόνο για να εκφραστούν και να αναθέσει σε κάθε ομάδα την περιγραφή μιας εκ των τεσσάρων λιμνών. Με την καθοδήγησή του/της οι ομάδες θα ανατρέξουν στην ενότητα “Ανακάλυψε” της ιστοσελίδας, θα συλλέξουν υλικό και στο τέλος κάθε ομάδα θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα της έρευνάς της. Είναι σημαντικό κάθε ομάδα να έχει εξαρχής επιλέξει τον εκπρόσωπο που θα παρουσιάσει τα βασικά σημεία της έρευνας, περιτριγυρισμένος όμως από τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, ώστε όλοι να αισθάνονται υπεύθυνοι και αλληλέγγυοι, αλλά και να γίνονται εύκολα συμπληρώσεις, αν χρειαστεί. Μόλις ολοκληρώσει η μία ομάδα, ακολουθεί η επόμενη. Με τον τρόπο αυτό, δίνεται η ευκαιρία για σύγκριση των απόψεων, εμπλουτισμό, σύνθεση και αξιολόγηση όλων των επιμέρους χαρακτηριστικών των τεσσάρων παραλίμνιων περιοχών. Η μεθοδολογία αυτή μπορεί να εφαρμοστεί και για επιμέρους θεματικές, όπως η προστασία των λιμνών, για την οποία οι μαθητές μπορούν να συμβουλευτούν την αντίστοιχη ενότητα της ιστοσελίδας.
- Προστασία λιμνών/Καταιγισμός ιδεών
Ενότητα αξιοποίησης: Προστάτευσε
Ένας τρόπος αξιοποίησης της ενότητας “Προστάτευσε” είναι μέσω της τεχνικής του καταιγισμού ιδεών. Ο καταιγισμός ιδεών συνίσταται στην πολυεπίπεδη εξέταση ενός ζητήματος ή μιας κεντρικής έννοιας, μέσω της υποκίνησης των παιδιών να προβούν σε ελεύθερη, αυθόρμητη έκφραση ιδεών. Δεν έχει σημασία αν γνωρίζουν το θέμα, καθώς ζητούμενο είναι να ανακαλέσουν πρότερες ιδέες τους σχετικά με αυτό.
Ο/Η εκπαιδευτικός γράφει στον πίνακα τη φράση “Προστασία της λίμνης” και ενθαρρύνει τα παιδιά να καταθέσουν τις γνώσεις και τις απόψεις τους επί του θέματος. Κάθε ιδέα καταγράφεται στον πίνακα, ενώ είναι πιθανό από την ιδέα ενός παιδιού να προκύψει η ιδέα ενός άλλου. Ο/Η εκπαιδευτικός διαβάζει μεγαλόφωνα τις ιδέες ενώ τις γράφει, χωρίς όμως να τις κριτικάρει ή αξιολογεί. Είναι εκεί για να ενθαρρύνει τους μαθητές στην ελεύθερη και αυθόρμητη έκφρασή τους. Όταν ολοκληρωθεί το στάδιο του καταιγισμού είναι χρήσιμο να ομαδοποιηθούν οι ιδέες σε κατηγορίες και να συζητηθούν περαιτέρω στην αίθουσα. Στο τέλος μπορείτε να συμβουλευτείτε τη σχετική ενότητα της ιστοσελίδας και να εξακριβώσετε σε ποιον βαθμό ταυτίζονται οι ιδέες της τάξης με τις προτάσεις της ιστοσελίδας και να τις επεξεργαστείτε συνολικά.
4. ΙΔΕΕΣ για την αξιοποιηση του υλικου ΤΗΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑΣ εκτοσ ταξησ
- Οργάνωση εκδρομής στη λίμνη: Η ιστοσελίδα μπορεί να λειτουργήσει ως έναυσμα για την πραγματοποίηση μιας σχολικής εκδρομής στη λίμνη. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν το υλικό της εικονικής περιήγησης για να προετοιμάσουν τα παιδιά για τα χαρακτηριστικά της λίμνης που θα επισκεφθούν, ώστε να είναι εξοικειωμένα με το οικοσύστημά της και τις ιδιαιτερότητές του. Θα ήταν, επίσης, χρήσιμο να εκτυπώσουν τους διαθέσιμους χάρτες της λίμνης και κάθε παιδί να έχει τον δικό του, ώστε να μπορεί να τον διαβάζει, να τον ακολουθεί και να σημειώνει επάνω του πράγματα που του κινούν την περιέργεια. Η δυνατότητα εκτύπωσης των συγκεκριμένων χαρτών, συμβάλλει στην απόκτηση ικανότητας των παιδιών να διαβάζουν και να κατανοούν έναν πεζοπορικό χάρτη, ενώ το γεγονός ότι μπορούν να τον έχουν και να τον συμβουλεύονται κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους στη λίμνη, τονώνει το αίσθημα αυτοπεποίθησης και πρωτοβουλίας που τόσο έχουν ανάγκη.
- Κοινοτικές εκδηλώσεις: Οι εκπαιδευτικοί μαζί με τους Συλλόγους Γονέων μπορούν να οργανώσουν δράσεις καθαρισμού ή πεζοπορίες ευαισθητοποίησης για τις λίμνες στην περιοχή τους αξιοποιώντας τους διαθέσιμους χάρτες και συνδέοντας, παράλληλα, τη θεωρητική μάθηση με τη δράση στην κοινότητα. Τέτοιες δράσεις θα μπορούσαν να διοργανωθούν με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων στις 2 Φεβρουαρίου ή τη Διεθνή Ημέρα Νερού στις 22 Μαρτίου!
- Εικαστική Έκθεση: Η εκπαιδευτική κοινότητα μπορεί να διοργανώσει μία εικαστική έκθεση με θέμα τις λίμνες, στην οποία τα έργα θα είναι αποτελέσματα της δημιουργικότητας των μαθητών στο πλαίσιο του μαθήματος των Εικαστικων. Τα παιδιά μπορούν να εμπνευστούν κατόπιν διερεύνησης και μελέτης του υλικού της ιστοσελίδας για τις τέσσερις λίμνες στο σχολικό πλαίσιο είτε κατόπιν κάποιας διά ζώσης επίσκεψης σε συγκεκριμένη παραλίμνια περιοχή. Με την καθοδήγηση του/της Εικαστικού του σχολείου τα παιδιά καλούνται να δημιουργήσουν έργα που αναδεικνύουν τη μοναδικότητα των υγροτόπων ή που θίγουν ζητήματα ρύπανσης και προστασίας τους. Ακόμα, θα μπορούσε να δοθεί η οδηγία τα εικαστικά αυτά έργα να δημιουργηθούν με ανακυκλώσιμα υλικά, μεμονωμένα ή και σε ομάδες. Οι επιλογές και παραλλαγές είναι αμέτρητες, θέτοντας σε κάθε περίπτωση τη βιωματική μάθηση στο προσκήνιο και τη δημιουργική έκφραση των παιδιών, ταυτόχρονα με την ευαισθητοποίηση για την προστασία των υγροτόπων, την ανακύκλωση και την επανάχρηση υλικών.
- Αθλοπαιδίες Ανακύκλωσης: Στο πλαίσιο των αθλοπαιδιών που διοργανώνονται στις σχολικές μονάδες στο τέλος κάθε σχολικού έτους και αφού έχουν προηγηθεί κατά τη διάρκεια της χρονιάς δράσεις ευαισθητοποίησης γύρω από την ανακύκλωση και τη συμβολή της στην προστασία των λιμνών, θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μία κούρσα ανακύκλωσης. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες και τρέχουν ο ένας μετά τον άλλον. Στη γραμμή τερματισμού υπάρχουν κάδοι ανακύκλωσης -ξεχωριστοί για κάθε ομάδα-, καθώς και μια στοίβα με απορρίμματα από διάφορα υλικά. Κάθε παίκτης πρέπει να πάρει ένα σκουπίδι από την στοίβα και να το τοποθετήσει στον κατάλληλο κάδο ανακύκλωσης της ομάδας του. Η διαδικασία ολοκληρώνεται μόλις τελειώσει ο διαθέσιμος χρόνος, οποίος είναι προκαθορισμένος και γνωστός στους συμμετέχοντες από την έναρξη της κούρσας. Νικήτρια είναι η ομάδα που έχει καταφέρει να ανακυκλώσει σωστά τα περισσότερα απορρίμματα!
