Γεωμορφολογία
Η Λίμνη Κρεμαστών είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη στην Ελλάδα με επιφάνεια 80,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα! Δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1960, όταν κατασκευάστηκε ένα μεγάλο φράγμα για να συγκρατεί το νερό του ποταμού Αχελώου. Ωστόσο, το νερό της λίμνης δεν προέρχεται μόνο από τον Αχελώο ποταμό, αλλά και από τον Αγραφιώτη, τον Ταυρωπό και τον Τρικεριώτη.
Η λίμνη βρίσκεται σε ύψος 250 μέτρων πάνω από τη θάλασσα και είναι μια από τις πιο ορεινές λίμνες της Ελλάδας, περιτριγυρισμένη από τις εντυπωσιακές βουνοκορφές της νότιας Πίνδου, της μεγαλύτερης οροσειράς της χώρας. Η λίμνη ενώνει δύο νομούς, την Αιτωλοακαρνανία και την Ευρυτανία. Mπορείς να περάσεις από τον έναν νομό στον άλλον διασχίζοντας τη μεγάλη γέφυρα της Επισκοπής είτε περπατώντας είτε οδηγώντας. Αυτή η γέφυρα έχει δανειστεί το όνομά της από το χωριό Επισκοπή, το οποίο βυθίστηκε στα νερά της λίμνης όταν φτιάχτηκε το φράγμα.
Η περιοχή της λίμνης Κρεμαστών δεν είναι ιδιαίτερα σεισμογενής. Έχει γίνει μόνο ένας μεγάλος σεισμός 6,12 βαθμών Richter το 1966, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του φράγματος, το οποίο μάλλον είναι κι αυτό που ευθύνεται για τον σεισμό.
Βιοποικιλότητα
Η δημιουργία της Λίμνης Κρεμαστών βελτίωσε το κλίμα της περιοχής και βοήθησε στο να αναπτυχθούν νέα είδη φυτών, ενώ προσέλκυσε και ζώα που δεν υπήρχαν μέχρι τότε εκεί. Τα βουνά γύρω από τη λίμνη είναι καλυμμένα από πυκνά δάση ελάτης! Η ποικιλία των φυτών είναι μεγάλη, με κάποια σπάνια, φαρμακευτικά και αρωματικά να πρωταγωνιστούν!
Στις όχθες της λίμνης κυριαρχούν τα πλατάνια μαζί με τη μακία βλάστηση, που αποτελείται από θάμνους και μικρά δέντρα, όπως το πουρνάρι, η κουμαριά, ο φράξος κ.α. Η πανίδα στη Λίμνη Κρεμαστών είναι, επίσης, πλούσια σε πτηνά, ερπετά και ψάρια. Πολλά αρπακτικά πτηνά, όπως γερακίνες, ξεφτέρια και καλιακούδες συνυπάρχουν με άλλα που ζουν κρυμμένα στα δάση, όπως οι κούκοι, οι τσίχλες και τα κοτσύφια. Μικρά θηλαστικά, όπως αλεπούδες, ασβοί και κουνάβια ζουν, επίσης, προστατευμένα μέσα στα πυκνά δάση ελάτης. Χελώνες, βάτραχοι και νερόφιδα κολυμπούν στα νερά της λίμνης πλάι σε χέλια, πέστροφες, γριβάδια και γουλιανούς.
Λόγω της μεγάλης βιοποικιλότητας με πολλά και σπάνια σε μερικές περιπτώσεις ψάρια, ερπετά, πτηνά και θηλαστικά, η Λίμνη Κρεμαστών ανήκει στο Ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, που έχει ως στόχο την προστασία και διατήρηση απειλούμενων ειδών και περιοχών μοναδικής φυσικής ομορφιάς!
Υδρολογία
Η Λίμνη Κρεμαστών είναι η μεγαλύτερη τεχνητή λίμνη στην Ελλάδα και γεμίζει με νερό από τέσσερις ποταμούς, τον Αχελώο, τον Αγραφιώτη, τον Ταυρωπό και τον Τρικεριώτη. Δημιουργήθηκε όταν κατασκευάστηκε ένα μεγάλο φράγμα στον ποταμό Αχελώο για να μαζεύει νερό και να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα. Το φράγμα αυτό είναι πολύ ξεχωριστό! Δεν είναι φτιαγμένο από μπετόν, αλλά από χώμα και χαλίκι, γι’ αυτό λέγεται γεώφραγμα και είναι από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη! Μέσα από το φράγμα περνά το νερό με ορμή και κάνει πολύ πολύ θόρυβο, καθώς βοηθά να παραχθεί ενέργεια για τα σπίτια, τα σχολεία μας και τα καταστήματά μας.
Θρύλοι λένε πως στο πιο στενό πέρασμα του ποταμού Αχελώου, εκεί που χτίστηκε το φράγμα δηλαδή, ο λαϊκός ήρωας Κατσαντώνης πηδούσε από τη μία πλευρά του ποταμού στην άλλη με ένα μόνο άλμα! Γι' αυτό και το σημείο είναι γνωστό και ως «Πήδημα του Κατσαντώνη»!
Η περιοχή της Λίμνης Κρεμαστών είναι γεμάτη με φυσικές, ιαματικές πηγές απ' όπου το νερό ρέει καυτό! Παλιά, το καυτό νερό με τις θεραπευτικές ιδιότητες έβγαινε από τη γη στο σημείο που είναι σήμερα το φράγμα. Βρήκε, όμως, άλλη διέξοδο και σήμερα αναβλύζει στη θέση με το όνομα «Μπαλκόνα», δημιουργώντας φυσικά λουτρά που προσφέρουν χαλάρωση στους επισκέπτες!
Περιβαλλοντικά Στοιχεία
Η Λίμνη Κρεμαστών με τα γύρω οικοσυστήματά της είναι πολύ σημαντική για τη φύση κι έτσι έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, ένα μεγάλο ευρωπαϊκό δίκτυο που προστατεύει τα σπάνια είδη και τις περιοχές ιδιαίτερης φυσικής ομορφιάς! Πιο συγκεκριμένα, η Λίμνη Κρεμαστών εντάσσεται στην κατηγορία «Ζώνες Ειδικής Προστασίας» του προγράμματος Natura 2000 με τέσσερις διαφορετικές ζώνες, στις οποίες υπάρχουν και προστατεύονται επτά είδη οικοτόπων με θάμνους, αειθαλή φυτά και μικρά δέντρα.
Στις περιοχές γύρω από τη λίμνη προστατεύονται και τρία σπάνια είδη πανίδας, η βίδρα, η χελώνα και ο λύκος. Υπάρχουν, επίσης, τρία «Καταφύγια Άγριας Ζωής», όπου τα ζώα αυτά βρίσκουν τροφή, μεγαλώνουν και αναπαράγονται χωρίς να ενοχλούνται από την παρουσία του ανθρώπου.
Για τους παραπάνω λόγους δεν επιτρέπεται να χτίζονται μεγάλα κτίρια κοντά στη Λίμνη Κρεμαστών ή να γίνονται έργα που θα μπορούσαν να τη μολύνουν. Ειδικά μέτρα προστασίας και περιορισμοί εφαρμόζονται για να φροντίσουμε το περιβάλλον σε σχέση με τη χρήση του εδάφους για καλλιέργειες, την αλιεία και τη μετακίνηση υγρών καυσίμων (πετρέλαιο, βενζίνη).
Παραλίμνιοι Οικισμοί
Γύρω από τη Λίμνη Κρεμαστών υπάρχουν 11 οικισμοί, που συνδυάζουν την παράδοση με την ομορφιά της φύσης: η Ανατολική και Δυτική Φραγκίστα, η Επισκοπή, το Πρατοβούνι, η Νέα Σιβίστα, η Βαλαώρα, η Χρίσοβα, το Λογγίτσι, ο Τριπόταμος, το Νεοχώρι, το Παλαιοχώρι και ο Άγιος Γεώργιος.
Η περιοχή έχει ιστορία που πάει πίσω στον χρόνο, με πολλά από τα χωριά που υπήρχαν πριν από την κατασκευή του φράγματος και της τεχνητής Λίμνης Κρεμαστών να είναι σήμερα βυθισμένα στα νερά της. Ανάμεσά τους, το χωριό Επισκοπή είχε περίπου 1.200 κατοίκους, οι οποίοι αναγκάστηκαν να φύγουν και να φτιάξουν τη ζωή τους αλλού. Στην Ανατολική Φραγκίστα, οι γειτονιές έχουν ακόμα 4 παραδοσιακά πλυσταριά και ο παλιός νερόμυλος του χωριού λειτουργεί κανονικά. Οι κάτοικοι εξακολουθούν να πλένουν κουβέρτες και χαλιά εκεί, όπως γινόταν παλιά, διατηρώντας έτσι ζωντανές τις παραδόσεις του τόπου.
Μέσα στη λίμνη, στο νησάκι Άι-Νικόλας, βρίσκεται ένα μεσαιωνικό κάστρο, το οποίο χτίστηκε από τον Κάρολο Τόκκο. Ένα τμήμα του κάστρου είναι βυθισμένο στα νερά της λίμνης και μπορεί να το επισκεφτεί κανείς μόνο με σκάφος από τα χωριά Πρατοβούνι και Νέα Σιβίστα. Η παλιά Σιβίστα βρίσκεται επίσης στον βυθό της λίμνης, προσφέροντας μια μυστηριώδη εικόνα του παρελθόντος. Οι κάτοικοι διατηρούν ζωντανές τις παραδόσεις τους στη μουσική, τον χορό και τη γαστρονομία. Ειδικά τοπικά φαγητά και γλυκίσματα φτιάχνονται με υλικά που παράγονται στην περιοχή και συχνά προσφέρονται στους επισκέπτες, δίνοντάς τους την ευκαιρία να γευτούν την αυθεντική γεύση της περιοχής.
Κοινωνία & Οικονομία
Οι περισσότεροι κάτοικοι στα χωριά γύρω από τη λίμνη είναι μεγάλοι σε ηλικία, αφού οι νεότεροι έχουν φύγει για να βρουν δουλειά σε μεγάλες πόλεις. Όμως όσοι μένουν, φροντίζουν τη γη, τα ζώα και τα όμορφα τοπία.
Το φράγμα της λίμνης παράγει ηλεκτρικό ρεύμα, που βοηθά την περιοχή να έχει καθαρή, πράσινη ενέργεια για να αναπτύσσεται συνεχώς. Η αλιεία είναι πολύ σημαντική για την περιοχή, μιας και έχουν δημιουργηθεί μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας για να αυξήσουν την παραγωγή πέστροφας. Στην περιοχή υπάρχουν λίγες καλλιέργειες, όπως καστανιές και καρυδιές, αλλά πολλά παραδοσιακά προϊόντα, όπως μέλι, βούτυρο, κατίκι (τοπικό τυρί), τραχανάς, χυλοπίτες και λουκάνικα, που παράγονται από τους ντόπιους. Σε αντίθεση με τη γεωργία που είναι περιορισμένη, η κτηνοτροφία είναι αρκετά αναπτυγμένη, λόγω των μεγάλων ορεινών εκτάσεων, που είναι κατάλληλες για βοσκοτόπια.
Αν και ο τουρισμός είναι ακόμα περιορισμένος, η περιοχή αρχίζει να προσελκύει επισκέπτες που αγαπούν τη φύση, την ιστορία και τις εναλλακτικές δραστηριότητες. Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι άνθρωποι επισκέπτονται τη Λίμνη Κρεμαστών για να περπατήσουν στο βουνό και να απολαύσουν την ομορφιά της φύσης, γεγονός που επιβεβαιώνει πως είναι ιδανικός προορισμός για τον λεγόμενο εναλλακτικό τουρισμό!
